
اسكار بهترين هنرپيشه ي مرد براي رجب طيب اردوغان براي بازي ماهرانه، در فيلم كوتاه كودتاي نمايشي
• كودتايي كه براي برچيدن بساط اقتدار رجب طيب اردوغان به راه افتاد، به نظر مي رسد به تحكيم بيشتر جايگاه او بينجامد و اعتماد به نفسش را براي عملي كردن طرحهايش جهت تغيير ساختار سياسي كشور و كسب قدرتي فراتر، افزايش دهد. شكست اين كودتاي شايد تقلبي ظرف چند ساعت نيز همچون بيمهاي شد براي به صفر گراييدن احتمال تكرار تحركات نظامي مشابه
پاسخ فوري و عجيب هواداران آقاي اردوغان به فراخوان او براي مقاومت در برابر كودتاچيان نشان داد كه او با وجود همه نواهاي روز افزوني كه در مخالفتش خوانده ميشود، همچنان صاحب نفوذ كلمه است. حزب عدالت و توسعه نيز كارآمدي خود را در واكنش سريع و بسيج هوادارانش به اثبات رساند
در مقابل، احزاب مخالف عملكردي منفعلانه و حتي مذبذب از خود نشان دادند كه ميتواند اثري منفي بر وجههشان باقي بگذارد: در آغاز تلاش براي كودتا، كمال قليچدار اوغلو، رهبر حزب جمهوري خلق از هر گونه موضعگيري عليه كودتا خودداري و اعلام كرد: “ما دموكراسي و حقوق بشر خودمان را تصاحب خواهيم كرد.” اين حرف چنان دوپهلو بود كه در آن وضعيت ممكن بود از آن چنين برداشت شود كه او با نظامياني كه با همين شعار به دست آوردن دوباره دموكراسي و حقوق بشر اعلام كودتا كردند، همراهي كرده است
در نتيجه، وقتي به خيابان ريختن مردم و رويارويي شان با كودتاچيان به حركتي ميهني تبديل شد، اين دو حزب هيچ سهمي از آن نبردند و سابقه مثبتي از خود در اين شب تاريخي برجاي نگذاشتند. حزب دموكراتيك خلقها نيز كه هوادارانش را عمدتا كردها تشكيل ميدهند، با كودتا اعلام مخالفت كرد اما فراخواني براي ريختن به خيابانها و ايستادگي در برابر كودتا نداد
بدين ترتيب، رجب طيب اردوغان از اين شب پرحادثه مقتدرتر از پيش بيرون آمد و مخالفانش در جايگاه ضعيفتر از گذشته قرار گرفتند. اين كاميابي ميتواند زمينه را براي اينكه آقاي اردوغان طرح خود را براي تغيير قانون اساسي از طريق همه پرسي به مجلس بفرستد، به خوبي فراهم كند، طرحي كه نظام سياسي تركيه را از پارلماني به رياستي تغيير دهد تا رئيس جمهور در مقام قدرت اصلي اجرايي و رهبر كشور قرار گيرد
آقاي اردوغان سال سختي پشت سرگذشته است. حزب عدالت و توسعه در انتخابات سال گذشته نتوانست اكثريت كرسيهاي مجلس را از آن خود كند و با زحمت موفق شد اداره دولت را در دست خود نگه دارد. بحران در مناطق كردنشين و فرورفتن كشور در نا امني و افت اقتصادي و تيرگي روابط خارجي چنان رجب طيب اردوغان را آماج انتقادات قرار داد كه آرزويش در تغيير نظام سياسي به محاق فرو رفت اما اكنون موازنه سياسي در تركيه در وضعيت متفاوتي قرار گرفته است و اگر به فرض در همين آينده نزديك انتخاباتي در تركيه برگزار شود، چشم انداز روشنتري پيش روي حزب عدالت و توسعه قرار خواهد داشت
بخش عمده ناكامي اين حزب در انتخابات سال گذشته ناشي از ظهور حزب دموكراتيك خلقها و آرايي در مناطق كردنشين بود كه از سبد حزب عدالت و توسعه به سوي اين حزب نوظهور رفت. اما اكنون ناظران معتقدند كه به دليل بحراني كه مناطق كردنشين را فراگرفت و عملكرد و موضعگيريهاي تند شماري از نمايندگان حزب دموكراتيك خلقها، آراي بخشهاي محافظه كارتر و سنتيتر جامعه كرد تركيه به سبد حزب عدالت و توسعه بازخواهد گذشت و حزب دموكراتيك خلقها شايد ديگر نتواند از سد حد نصاب ده درصدي براي ورود به مجلس قانونگذاري بگذرد
دو حزب جمهوري خلق و حركت ملي نيز با عملكردي منفعل كه نمونهاي از آن در شب گذشته بروز كرد، ديگر از امتياز سال گذشته برخوردار نيستند كه آراي مخالفان آقاي اردوغان را به سوي خود جلب كنند. همچنين، هيچيك از پيشبينيهايي كه منتقدان آقاي اردوغان در مورد شكاف در حزب عدالت و توسعه و فروپاشي اين حزب و سرنگونياش از قدرت ميكردند به وقوع نپيوست
اكنون آقاي اردوغان در شرايطي قرار گرفته كه مي تواند از موقعيت برتري كه نسبت به مخالفانش به آن دست يافته و حس همبستگي ملي كه در جريان كودتا تركيه را فراگرفت به نفع خود استفاده كند و حتي اگر مجلس كنوني را نتواند با تصميم خود براي تغيير نظام سياسي همراه سازد، جاي پاي محكمي براي انتخابات زودرس و تشكيل مجلسي با تركيبي همراه و همگام با خود دارد.
يكي از عواملي كه آقاي اردوغان را آماج مخالفت و انتقاد قرار داده، سياست خارجي اوست اما او اخيرا با آشتي با روسيه و اسرائيل گامهايي براي اصلاح سياست خارجياش آغاز كرده است كه ميتواند هم به بهبود جايگاه بين المللي تركيه بينجامد و هم اثر مثبت بر اقتصاد كشور بگذرد. حتي زمزمههايي براي تغيير در سياستهاي تركيه در سوريه نيز به گوش ميرسد
آقاي اردوغان توطئه كودتا را به فتح الله گولن، شخصيت مذهبي مخالف خود نسبت داد و انتظار ميرود با شكست طرح كودتا، جماعت پيروان آقاي گولن آماج سركوبي شوند كه ديگر مجال اينكه گشودن جبههاي عليه آقاي اردوغان از درون صفوف اسلامگرايان را از آنان بستاند
كودتايي كه شبي تاريخي براي تركيه رقم زد، شايد بازي بخت و اقبال به نفع رجب طيب اردوغان بود اما پيكر ارتشي را كه در تركيه نهادي مقدس به شمار ميرود، زخم خورده كرد.
ارتشي كه زماني هر ده سال يك بار كودتا راه ميانداخت و دولت عوض ميكرد، اقتدارش با چالشي جدي روبرو شده است، آن هم در شرايطي كه كشور با خطرات متعدد امنيتي دست به گريبان است